महिलांसाठी व्हिटॅमिन सी घेण्याचे फायदे आणि तोटे!

फळे, भाजीपाला आणि मजबूत तृणधान्ये यामधील व्हिटॅमिन C च्या नियमित सेवनामुळे, आपल्याला त्याच्या कमतरतेमुळे त्रास होण्याची शक्यता नाही. परंतु याचा अर्थ असा नाही की आधुनिक जगात प्रत्येकालाच पुरेसे व्हिटॅमिन सी मिळते. अगदी युनायटेड स्टेट्समध्ये, सीडीसीनुसार, व्हिटॅमिन सीची कमतरता ही पाचवी प्रमुख पोषक-कमतरता आहे, जी लोकसंख्येच्या अंदाजे 6% प्रतिनिधित्व करते.

मानव अंतर्जात व्हिटॅमिन सी तयार करू शकत नाही, तरीही आपल्यापैकी बहुतेकांना आपल्या आहारातून पुरेसा पुरवठा होतो. व्हिटॅमिन C च्या शिफारस केलेला आहार भत्ता (RDA) प्रौढ पुरुषांसाठी 90 mg आणि प्रौढ महिलांसाठी 75 mg आहे. तथापि, काही लोकसंख्येसह- धुम्रपान करणारे, वृद्ध, स्तनपान करणारी माता, मर्यादित-विविध आहार असलेले लोक, आणि ज्यांना जुनाट रोग किंवा शोषण अडचणी आहेत- त्यांना पुरेसे व्हिटॅमिन सी न मिळण्याचा धोका असतो, म्हणून पूरक व्हिटॅमिन सी आवश्यक असू शकते. उदाहरणार्थ, धूम्रपान करणार्‍यांना दररोज अतिरिक्त 35 मिलीग्राम व्हिटॅमिन सी मिळायला हवे.

Source: pixabay.com

जरी बहुतेक लोकांना ते खाल्लेल्या अन्नातून पुरेसे व्हिटॅमिन सी मिळत असले तरीही लाखो लोक मल्टीविटामिन किंवा व्हिटॅमिन सी सप्लिमेंटद्वारे अतिरिक्त व्हिटॅमिन सी घेतात. अतिरिक्त व्हिटॅमिन सी आवश्यक आहे का? अतिरिक्त व्हिटॅमिन सी काही फायदा देते का? ते काही नुकसान करतं का?

खरं तर, अतिरिक्त व्हिटॅमिन सी घेतल्याने फायदेशीर आणि हानिकारक दोन्ही परिणाम होऊ शकतात. चला तर मग या ब्लॉग मध्ये आपण पाहुयात, व्हिटॅमिन सीचे काही फायदे आणि तोटे.

• फायदा: सामान्य सर्दीशी लढण्यास मदत करते

Source: pixabay.com

व्हिटॅमिन सी सामान्य सर्दी बरी करणार नाही - परंतु प्रतिबंधात्मकपणे ते घेतल्याने सर्दीचा कालावधी कमी होऊ शकतो आणि लक्षणांची तीव्रता कमी होऊ शकते. (संशोधक या फायद्यांसाठी संभाव्य यंत्रणा म्हणून व्हिटॅमिन सीच्या अँटीहिस्टामाइन प्रभावाकडे निर्देश करतात.) मुलांमध्ये यादृच्छिक नियंत्रित चाचण्यांच्या मेटा-विश्लेषणात असे आढळून आले की व्हिटॅमिन सीने सर्दीचा कालावधी (वरच्या श्वसनमार्गाचे संक्रमण) सरासरी 1.6 दिवसांनी कमी  करू शकते. याव्यतिरिक्त, प्लेसबो-नियंत्रित चाचण्यांच्या कोक्रेन पुनरावलोकनात असे आढळून आले की व्हिटॅमिन सी (दररोज किमान 200 मिलीग्राम) च्या नियमित वापरामुळे प्रौढांमध्ये 8% आणि मुलांमध्ये 14% सर्दी कमी होते. जास्त डोस (दररोज 1-2 ग्रॅम) मुलांमध्ये सर्दी 18% कमी करते. व्हिटॅमिन सीच्या नियमित वापरामुळे सर्दीच्या लक्षणांची तीव्रता कमी होते, असे संशोधकांनी नमूद केले गेले आहे. तथापि, सर्दी सुरू झाल्यानंतर व्हिटॅमिन सी घेतल्याने लक्षणे किंवा कालावधी कमी होण्यास मदत होत नाही.

• तोटा: किडनी स्टोनची निर्मिती वाढू शकते

Source: pixabay.com

व्हिटॅमिन सीचे जास्त सेवन केल्याने किडनी स्टोन होण्याची शक्यता वाढते, किमान पुरुषांमध्ये, असे संशोधकांना आढळले आहे. ज्या पुरुषांनी दररोज 250 मिग्रॅ पर्यंत व्हिटॅमिन सी घेतले त्यांना किडनी स्टोनचा धोका 22% जास्त असतो त्या पुरुषांच्या तुलनेत  ज्यांनी दररोज 90 मिग्रॅ RDA पेक्षा कमी सेवन केले असावे. व्हिटॅमिन सीचे खूप जास्त दैनिक डोस (1 ग्रॅम किंवा त्याहून अधिक) घेतलेल्या पुरुषांमध्ये किडनी स्टोन होण्याची शक्यता जास्त असते (जवळ जवळ ४१%). याउलट, व्हिटॅमिन सी स्त्रियांमध्ये किडनी स्टोनचा धोका वाढवत नाही, असे ही संशोधकांना आढळले आहे. परंतु कुठलीही गोष्टं ही प्रमाणा बाहेर केल्यास ते नुकसान दायक ठरतं, त्यामुळे स्त्रियांनी देखील या बाबतची काळजी घ्यायला हवी.

• फायदा: शक्तिशाली अँटिऑक्सिडेंट आहे

Source: pixabay.com

व्हिटॅमिन सी हे एक शक्तिशाली अँटिऑक्सिडेंट आहे जे थेट मुक्त रॅडिकल्सचा नाश करते. हे शरीरातील इतर अँटिऑक्सिडंट्स, विशेषत: व्हिटॅमिन ई आणि टेट्राहायड्रोबायोप्टेरिन पुन्हा निर्माण करण्यास मदत करते. व्हिटॅमिन सी फ्लेव्होनॉइड्स आणि इतर पॉलिफेनॉल्सचा अँटिऑक्सिडंट प्रभाव देखील वाढवते. हे फुफ्फुस आणि यजमान पेशींना जळजळ आणि संक्रमणांमुळे होणा-या ऑक्सिडेटिव्ह तणावापासून संरक्षित करते ज्यामुळे व्हायरसची प्रतिकृती बनवण्यापासून प्रतिबंधित करण्यास देखील मदत होते.

अलीकडील एका मेटा-विश्लेषणात असे आढळून आले की व्हिटॅमिन सी रुग्णांच्या ICU मध्ये राहण्याचा कालावधी कमी करू शकतो तसेच गंभीर आजारी रुग्ण यांत्रिक वायुवीजनावर घालवणारा कालावधी देखील कमी करू शकतो. हे आणि इतर परिणाम सूचित करतात की व्हिटॅमिन सी देखील कोविड-19 चा सामना करण्यास मदतगार ठरू शकतो.

• तोटा: हृदयविकारास मदत करत नाही

Source: pixabay.com

संशोधकांनी तपासले आहे की व्हिटॅमिन सी-त्याच्या शक्तिशाली अँटिऑक्सिडंट क्रियाकलापांसह- हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगासारख्या ऑक्सिडेटिव्ह तणावाशी संबंधित रोगांच्या विकासास विलंब किंवा प्रतिबंध करण्यास मदत करू शकत नाही. काही संभाव्य अभ्यासकांनी व्हिटॅमिन सीच्या सेवनाचा हृदयविकाराचा धोका कमी करण्याशी जोडला आहे. तथापि, व्हिटॅमिन सी पुरवणी हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगांपासून संरक्षण करते किंवा विकृती किंवा मृत्युदर कमी करते याचा महत्त्वपूर्ण पुरावा दाखवण्यात अनेक प्रायोगिक अभ्यास अयशस्वी ठरले आहेत.

तथापि, क्लिनिकल चाचण्यांनी दर्शविले आहे की पूरक व्हिटॅमिन सीने उच्च रक्तदाब असलेल्या रुग्णांमध्ये रक्तदाब पातळी माफक प्रमाणात कमी केली आहे, परंतु या परिणामामुळे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी घटना किंवा मृत्यू कमी झाला नाही.

• फायदा: रोगप्रतिकारक शक्तीला चालना देते

Source: pixabay.com

व्हिटॅमिन सी जन्मजात आणि अनुकूली प्रतिकारशक्ती या दोन्ही सेल्युलर फंक्शन्सवर सकारात्मक प्रभाव प्रदान करू शकते, विशेषत: व्हिटॅमिन सीची कमतरता असलेल्यांमध्ये. “व्हिटॅमिन सी संसर्गाच्या ठिकाणी न्युट्रोफिल स्थलांतरास उत्तेजित करते, फॅगोसाइटोसिस आणि ऑक्सिडंट निर्मिती वाढवते आणि सूक्ष्मजीव नष्ट करते. त्याच वेळी, हे न्युट्रोफिल ऍपोप्टोसिस आणि मॅक्रोफेजेसद्वारे क्लिअरन्स वाढवून यजमान ऊतींचे जास्त नुकसान होण्यापासून संरक्षण करते... अशा प्रकारे, हे उघड आहे की रोगजनकांच्या विरूद्ध पुरेसा प्रतिसाद वाढवण्यासाठी व्हिटॅमिन सी आवश्यक आहे," असे व्हिटॅमिन सी आणि रोगप्रतिकारक कार्याबद्दल न्यूट्रिएंट्स जर्नलमध्ये पुनरावलोकन लेखाच्या लेखकांनी लिहिले आहे.

• तोटा: साइड इफेक्ट्स आणि औषध-औषध परस्परसंवाद होऊ शकतात

Source: pixabay.com

व्हिटॅमिन सी हे पाण्यात विरघळणारे जीवनसत्व आहे जे सामान्यत: सुरक्षित असते कारण जास्त प्रमाणात चयापचय न केलेले प्रमाण युरीन मध्ये उत्सर्जित होते. तथापि, उच्च डोसचे सतत सेवन केल्याने मळमळ, छातीत जळजळ, उलट्या, अतिसार किंवा ओटीपोटात पेटके (तसेच वर नमूद केल्याप्रमाणे, किडनी स्टोन) चे दुष्परिणाम होऊ शकतात.