ગુજરાતમાં મહિલા અને બાળકી કલ્યાણ માટેની સરકારી યોજનાઓ

આપણા દેશમાં મહિલાઓ અને બાળકીઓને ખાસ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે, કારણ કે સમાજે તેમના માટે કેટલીક માન્યતાઓ રાખેલી છે. તેમને સશક્ત, સ્વતંત્ર અને આત્મનિર્ભર અનુભવવામાં મદદ કરવા માટે, તેમના માટે આવી તકો આગળ લાવવી જરૂરી છે. સરકારે તેની ભૂમિકા સારી રીતે ભજવી છે અને એમના વિકાસ માટે ઘણી યોજનાઓ બનાવી છે.  તો આજે તમારી સાથે મહિલાઓ અને બાળકો માટે ઘડેલી ૪ શ્રેષ્ઠ ગોવેર્નમેન્ટ યોજનાઓ ની વાત કરીશું.

વહલી દિકરી યોજના

જન્મ ગુણોત્તરમાં સુધારો કરવા, કન્યાઓનું ભવિષ્ય બચાવવા, કન્યાઓના શિક્ષણ દરમાં વધારો કરવા અને કન્યા જન્મને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, ગુજરાત સરકારે વહાલી બેટી યોજના શરૂ કરી છે. આ યોજના હેઠળ, સરકાર ત્રણ હપ્તામાં નાણાકીય ચૂકવણી કરશે અને આ પૈસા છોકરીઓના માતાપિતાને પ્રાપ્ત થશે.

વહાલી દિકરી યોજના ચોક્કસપણે સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યા અટકાવશે, કન્યા શિક્ષણને પ્રોત્સાહન આપશે, કન્યાઓના ઉચ્ચ શિક્ષણ અને લગ્ન માટે પૂરતું ભંડોળ પૂરું પાડશે. 

પરિવારની પ્રથમ અને બીજી દીકરીઓ માટે વહાલી દિકરી યોજના આપવામાં આવશે. આ યોજના માત્ર એવા પરિવારો માટે છે જે ગુજરાતના છે. અરજદારની કુટુંબની વાર્ષિક આવક રૂ. 2 લાખ કરતાં ઓછી હોવી જોઈએ અને તેમની પાસે બેંક ખાતું હોવું જોઈએ.

આ યોજનામાં કુલ 1,10,000 રૂપિયા લાભાર્થીને આપવામાં આવશે. 2 ઓગસ્ટ 2019 પછી જન્મેલી તમામ દીકરીઓને આ યોજનાનો લાભ મળશે.

ચુકવણી નીચેની રીતે કરવામાં આવશે -

• પહેલો હપ્તો - ધોરણ ૧ માં પ્રવેશ થતાંજ રૂ. ૪૦૦૦ આપવામાં આવશે 
• બીજો હપ્તો - ધોરણ ૯  માં પ્રવેશ થતાંજ રૂ. ૬૦૦૦ આપવામાં આવશે 
• ત્રીજો અને અંતિમ હપ્તો - 18 વર્ષની ઉંમર પછી લગ્ન અથવા ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે રૂ. ૧૦૦૦૦૦ આપવામાં આવશે 

આ યોજના માટેનું અરજીપત્રક ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન મોડ દ્વારા સ્વીકારવામાં આવશે અને રકમ સીધી બેંક ટ્રાન્સફર પદ્ધતિ દ્વારા ટ્રાન્સફર થશે.

સખી મંડળ

સખી મંડળ યોજના, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મહિલાઓને સ્વાવલંબી બનાવવાનો એક પ્રયાસ છે. આ યોજના ખૂબ જ કોમ્યુનિકેટિવ રીતે કામ કરે છે. સરકાર દરેક ગામમાં સખી મંડળ હાજર રહે તેની ખાતરી કરે છે.

સખી મંડળો, તાલીમ શિબિરોનું આયોજન કરીને મહિલાઓને કેટલીક કુશળતા આપે છે અને તેમને અર્થતંત્રમાં યોગદાન આપવા અને માઇક્રો ફાઇનાન્સના સહભાગી બનવા માટે પ્રેરિત કરે છે. આ યોજના ફરીથી મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય હેઠળ આવે છે. ગરીબી રેખા નીચે જીવતી ગ્રામીણ વિસ્તારની મહિલાઓ આ યોજના માટે પાત્ર છે.

સખી મંડળ યોજનાના ફાયદા નીચે મુજબ છે -

• આ યોજના ઘણા પ્રશિક્ષણ શિબિરોનું આયોજન કરે છે જેના કારણે મહિલાઓને થોડી કુશળતા મળી રહી છે.
• આ યોજના મહિલાઓને નિર્ણય લેવા સક્ષમ બનાવે છે જેથી તેઓ પોતાના ઘરનો ખર્ચ પણ કાઢી શકે છે.  
• આ યોજના મહિલાઓને પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડે છે.

યોજના વિશે વધુ માહિતી મેળવવા માટે તમે આંગણવાડી કેન્દ્રો અને  ગ્રામ પંચાયત નો સંપર્ક કરી શકો છો.

બેટી બચાવો, બેટી પઢાવો

બેટી બચાવો બેટી પઢાવો યોજના નો ઉદ્દેશ્ય દેશના નાગરિકોની માનસિકતા બદલવાનો એક પ્રયાસ છે. છોકરીઓ ઘણા પ્રકાર ના ભેદભાવ નો સામનો કરતી હોય છે. આ ભેદ ભાવ ના મૂળ માં રહેલી માન્યતાઓ ને બદલવા અને આપણા દેશ ની દીકરીઓ ને સમાન વ્યવહાર આપવા, બેટી બચાઓ બેટી પઢાઓ ની શરૂઆત કરવામાં આવી છે.

આ યોજના બાળ જાતિ ગુણોત્તર (CSR) ઘટાડવા, લિંગ-આધારિત અસમાનતાઓને દૂર કરવા, કન્યા બાળકોની સુરક્ષા કરવા, અને મહિલા સશક્તિકરણમાં વધારો કરવા જેવા મુદ્દાઓ ને સંબોધવા માંગે છે. 

જ્યારે બેટી બચાવો બેટી પઢાવો યોજના માટે પાત્રતાની વાત આવે છે, ત્યારે ધ્યાનમાં રાખવાના મુખ્ય મુદ્દાઓ નીચે મુજબ છે - 

• પરિવારમાં 10 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની છોકરી હોવી જોઈએ. 
• સુકન્યા સમૃદ્ધિ ખાતું અથવા SSA હોવું જોઈએ જે કોઈપણ ભારતીય બેંકમાં, પરિવારની બાળકીના નામે ખોલવામાં આવ્યું હોય.
• બાળકી નિવાસી ભારતીય હોવી જોઈએ. NRI નાગરિકો પાસે BBBP યોજના માટે પાત્રતા નથી.

તમે પોસ્ટ ઓફિસ અથવા બેંકની મુલાકાત લઈને બેટી બચાવો બેટી પઢાવો યોજના માટે સરળતાથી અરજી કરી શકો છો જ્યાં આ યોજના પ્રથમ પગલા તરીકે સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે.

BBBP યોજનાના અસંખ્ય મૂર્ત અને સામાજિક લાભો છે. બાળકી ભવિષ્યમાં નાણાકીય સુરક્ષા પ્રાપ્ત કરવા માટે આ યોજના હેઠળ ખાતું ખોલાવી શકે છે. બાળકીનું ખાતું સંપૂર્ણપણે કરમુક્ત રહેશે અને તેનો અર્થ એ છે કે આ ખાતામાંથી ટેક્સના કોઈ પૈસા કાપવામાં આવશે નહીં.

ઉજ્જવલા

મહિલાઓ અને બાળકો નું જાતીય શોષણ એક એવો ગુનો છે કે જ મૂળભૂત માનવ અધિકારો નું ઉલ્લંઘન કરે છે. ભારત દેશ માં આ ગુનો અધિક માત્ર માં થઇ રહ્યો છે અને એની માટે કડક પગલાં ભરવાની જરૂર ને ધ્યાન માં રાખતા, ઉજ્જવલા યોજના ની શરૂઆત કરવામાં આવી છે. આ યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય શોષણ માટે મહિલાઓ અને બાળકોની હેરફેરને રોકવાનો છે. વર્કશોપ, સેમિનાર જેવી અનેક જાગૃતિ ફેલાવવાની પ્રવૃતિઓ દ્વારા આ સંદેશ લોકો સુધી પોહ્ચાડવાનો એક પ્રયાસ કરવામાં આવશે. 

આ સ્કીમ નો લાભ એ લોકો ને મળી શકે છે કે જે બાળક અને મહિલાઓ ને જાતીય શોષણ થી બચાવવા માટે કામ કરી રહ્યા છે. દરેક અંગેનસી જ મહિલા અને બાળ ના હિત માં કામ કરે છે અને તેમને જાતીય શોષણ થી બચાવવા માટે પ્રયાસ કરી રહી છે તે આ યોજનાના લાભાર્થી છે. એમાં શામેલ જોઈ શકે છે, રાજ્ય સરકારનો વિભાગ, મહિલા વિકાસ નિગમો, મહિલા વિકાસ કેન્દ્રો, શહેરી સ્થાનિક સંસ્થાઓ, પ્રતિષ્ઠિત જાહેર/ખાનગી ટ્રસ્ટ અથવા સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ.

સરકાર એ મહિલાઓ માટે બહાર પડેલી ઘણી બધી યોજનાઓ મણિ આ અમુક ખાસ યોજનાઓ છે. દીકરીઓ અને બેહેનો ના વિકાસ, સ્વતંત્રતા અને સશક્તિકરણ માટે સરકાર નિરંતર પ્રયાસ કરે છે. દરેક યોજના દ્વારા જીવન ના અલગ અલગ પાસાઓ જેમ કે સ્વાસ્થ્ય, નાણાં, સલામતી પર સરકાર સહાય પ્રદાન કરે છે.